रसुवा, राष्ट्रिय हात्तीपाइले रोग निवारण अभियान अन्तर्गत  रसुवाको नौकुण्ड गाउँपालिकामा अभियान कै रूपमा हात्तीपाइले रोगविरुद्धको औषधि खुवाउने भएको छ । 

नौकुण्ड गाउँपालिकामा वैशाख १६ गतेदेखि एकसाता हात्तीपाइले रोगविरुद्धको औषधि  खुवाउन लागिएको स्वास्थ्य शाखा प्रमुख अणप्रसाद पौडेलले बताए । दुई वर्ष उमेर नपुगेका बालबालिकाहरुको गर्भवती र ७ दिनसम्मका सुत्केरी, छारे रोगको समस्या भएका व्यक्तिहरू र सिकिस्त बिरामीहरूले यो औषधी सेवन गर्नुहुँदैन।

यो एक पटक लागेपछि जीवनभर निको हुँदैन । मानिसको शरीरमा हात्तीपाइले रोगको परजीबी प्रवेश गर्नासाथ यो रोग देखापर्दैन । यो परजीबी छ वर्षसम्म मानिसको शरीरमा सुसुप्त अवस्थामा रहन्छन् । यो परजीबी शरीरमा रहे हात्तीपाइलेको औषधि सेवन गरेपछि कसै कसैलाई ज्वरो आउने, वाकवाकी लाग्ने, वान्ता हुने, जस्ता सामान्य असर देखापर्नसक्छन् । फाइलेरिया परजीवीले लाखौंको संख्यामा उत्पादन गर्ने सूक्ष्म फाइलेरिया रगतमा पुगिरहेका हुन्छन । 

हात्तीपाइले रोग एक प्रकारको मसिनो धागो आकारको जुका जस्तै परजिवीले गराउँदछ र यो रोग संक्रमित लामखुट्टेको टोकाइबाट मानिसमा सर्ने गर्दछ। मानिसको शरीरमा यो परजिवी प्रवेश गरेको केही वर्षपछि मात्र यस रोगका कारण हुने दीर्घकालीन असर देखिन्छन्। 

हात्तीपाइले रोगबाट वच्न तथा प्रारम्भिक अवस्थामा नै पूर्ण रुपमा निको हुनुको लागि यो रोगको जोखिम भएको सम्पूर्ण जिल्लाहरुमा राष्ट्रिय राष्ट्रिय आम औषधि सेवन कार्यक्रम सञ्चालन हुँदै आएको छ।

आम औषधि सेवन कार्यक्रम सञ्चालन हुने ७ जिल्लाहरुमा बसोबास गर्ने औषधि सेवन गर्न योग्य सबै व्यक्तिले यो औषधि सेवन गर्नुपर्छ। 

हात्तीपाइले रोग निवारण कार्यक्रमको लागि इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाले तय गरेको कार्यक्रम अनुरूप स्थानीय तहमा छलफल गरी स्वास्थ्य संस्थाहरूले टोल टाेलमा सराेकारवालासँग छलफल, मिटिङ तथा प्रचार प्रसार गरेर तयारी गरी कार्य तालिका समेत तयार भएको पौडेलले बताए । 

हात्तीपाइले रोगविरुद्धको आम औषधि सेवन अभियान गतर्षबाट सुरू भएको हो । टोल टोलमा पुगेर हात्तीपाइले रोग विरुद्धको औषधि  सवै नागरिकलाइ नछुटाउन सेवन गर्न  स्वास्थ्य संस्थाहरूले अनुरोध गरेका छन् । 

हात्तीपाइले रोगविरुद्धको आम औषधि सेवन अभियान गाउँपालिका स्तरिय बहुनिकाय योजना तर्जुमा गोष्ठीमा सहभागी गाउँपालिका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत नविन गिरी, उपाध्यक्ष चन्द्र तामाङ, याेजना अधिकृत पुर्ण बुलुन, वडाअध्यक्ष तथा जनप्रतिनिधिहरू, सवै स्वास्थ्य संस्थाका प्रमुख तथा स्वास्थ्यकर्मीहरू, विद्यालयका प्रधानाध्यापकहरू, पत्रकार तथा सरोकारवालाहरूले पालिका तथा जिल्ला बाहिर रहेका नागरिकलाई पनि योजना बनाएर औषधि सेवन अभियानमा नछुटाउन सुझाव दिएका थिए । 

रसुवा, नेकपा एमाले रसुवाको ९ औं जिल्ला अधिबेशनको चटारो लागेको छ । अधिबेशनको नेतृत्व लिन  नेताहररू अहिले भेटघाट, छलफल र सम्पर्क बढाउन थालेका छन् । 

नेतृत्वका लागि अध्यक्ष कन्याल लामा, उपाध्यक्ष डिल्ली सुवेदी, सचिव जनार्दन ढकाल, तेम्बेल लामा र पेम्बा तामाङको निकै चर्चा छ । वैशाख २२ र २३ गते सदरमुकाम धुन्चेमा पुर्व प्रधानमन्त्री तथा पार्टी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले उद्घाटन गर्ने अधिबेशनकाे तयारीका भइरहेकाे छ । 

जिल्लाकाे पाँच गाउँपालिका, २७ वटा वडा कमिटी र वर्गीय संगठनहरूबाट प्रतिनिधि छनोट तथा प्रचारको काम अघि बढेको जिल्ला उपाध्यक्ष तथा अधिबेशन प्रचार प्रसार कमिटीका संयोजक डिल्ली सुवेदीले बताए । 

अधिबेशनका लागि भूगोलबाट १० सदस्य बरावर १ जना प्रतिनिधी जिल्ला अधिबेशनका लागि मापदण्ड बनाएको छ । एमालेकाे प्रथम रसुवा जिल्ला जिल्ला अबिधेसन २०५५ बैशाख २६ र  २७ गते प्रमुख अतिथि सुरेन्द्र पाण्डे रहेका थिए । ०५८ जेठमा दोस्रो जिल्ला अबिधेशन भएकाे थियाे ।  

२०६१ साल मंसिर १९ गते तेस्रो जिल्ला अबिधेशन भयो भने ०६५ सालमा पाँचौ अबिधेशन भयो । छैठौं जिल्ला अबिधेशन २०६६ फागुन १५ र १६ गते भयो । त्यस्तै गरी सातौ अधिबेशन ०७२ साल पुस १ देखि ३ गतेसम्म भएको थियो भने ०७८ पुस २३ र २४ गते आठौं अधिबेशन सम्पन्न संयोजक सुवेदीले पत्रकारहररूलाइ जानकरी दिए ।

डुक्पा छेच्युमा सहभागी क्याञ्नेगोम्बाका स्थानीयहरू - केही वर्ष अघि

लाङटाङ गाउँको एक सांस्कृतिक पर्व हो डुक्पा छेच्यु । फागुनदेखि सुरू भएर छैठौं महिना वा साउनको दशौं तिथिका दिन मुख्य गरी डुक्पा छेच्यु मनाईन्छ । सामुहिक रूपमा गुम्बा वा परिसरमा पूजा आजा र नाँचगानसहित डुक्पा छेच्यु मनाईन्छ ।

बौद्द धर्मका ग्रन्थहरू पाठ गर्दै गाउँमा बिमार, रोग ब्याधी हराओस् भन्ने कामनासहित पूजापाठ र आराधना गरिन्छ । डुक्पा छेच्यु मनाउनुको मुख्य उद्देश्य भगवान बुद्दको शिक्षा, अर्ती र उपदेश बाँड्नु हो । सृष्टिका हरेक जीवजन्तुलाई बचाउनु र हिंसाको बाटोलाई सदाका लागि त्याग्न लामा गुरूहरूले आव्हान गर्दछन् ।

लाङटाङ गाउँमा डुक्पा छेच्युसहित् ग्याल्बो ल्होसार, ल्हाबाप द्वीक्षेन, बुद्द जयन्ति ( ठुङ्कर द्वीक्षेन), सार्का दावा ङ्युङ्ने, कार्तिक ङ्युङ्ने जस्ता परम्परागत धार्मिक संस्कृतिहरू मनाईन्छ । 

स्रोत :  जैबिक विविधता संरक्षण : पर्यटन विकासमा धर्म संस्कृतिको महत्व – फूर्पा तामाङ  

वाङ्लत्ती अर्थात् सरस्वती कुण्डको परिचय

गोसाइँकुण्ड-भैरवकुण्डबाट भैरव झर्ना भई झरेको पानी जमेर बनेको कुण्ड नै सरस्वती कुण्ड हो । यसको स्थानीय नाम 'वाङ्लत्ती' हो । लौरीबिनाबाट दक्षिणतिरको खोचमा रहेको यस कुण्डलाई स्थानीयहरू 'ह्‌युम ससबारी' भनेर पनि पूजा गर्दछन् । ससबारी देवीलाई वर्षेनी एउटा कुखुराको बलीसहित् पूजा गर्नुपर्दछ, पूजा गर्नका लागि भने कुण्ड नै पुग्नुपर्छ भन्ने छैन । घरमै तोर्मोको ससबारी बनाएर पूजा गर्ने स्थानीयको चलन छ भने अन्य तीर्थालुहरू इच्छुकहरू कुण्डमा नै पुगेर पूजा गर्ने गर्दछन् ।

धार्मिक कथन अनुसार गोसाइँकुण्ड स्नान गर्न आएकी विद्याकी देवी सरस्वती माता यहाँको सौन्दर्यप्रति मोहित भएर यही कुण्ड सिर्जना गरी बिराजमान भएको उल्लेख छ । 

वाङ्लत्ती अर्थात् सरस्वती कुण्ड वरपरको आकर्षण

•  रमणीय दृश्यहरू
• लाङटाङ राष्ट्रिय निकुञ्ज क्षेत्रका मनोरम छटाहरू
• वन्यजन्तु र वनस्पतिहरू
• लोपोन्मुख वन्यजन्तु र वनस्पतिहरू
• भौगोलिक तथा वानस्पतिक विविधता
• अन्य तालहरू र झरनाहरू

वाङ्लत्ती अर्थात् सरस्वती कुण्ड कसरी पुग्ने ?

यस कुण्डलाई प्राय तीर्थालुहरूले टाढैबाट दर्शन गर्ने गर्दछन् । विकसोन्मुख पर्यटन मार्ग कालिकास्थान- जुरेढुङ्गा- परालथला मार्गबाट जाँदा यस कुण्डमा सहजै पुग्न सकिन्छ । अर्थात् गोसाइँकुण्ड यात्राबाट फर्कँदा यो कुण्डहुँदै फर्कन पनि सकिन्छ । यस कुण्डबाट नौकुण्ड क्षेत्रमा पुग्न सकिन्छ ।

वाङ्लत्ती अर्थात् सरस्वती कुण्डसँग सम्बन्धित अन्य सामग्रीहरू

1

गोसाइँकुण्डबाट करीब ८/९ घण्टा पैदलयात्राको दूरीमा रहेको यस कुण्डमा प्राय तीर्थालुहरू पुग्ने गरेका छैनन् । आवास तथा खानाको अभाव हुने हुनाले पनि यस कुण्डमा तीर्थालुहरूको आवागमन नभएको हो ।

गणेश कुण्डको परिचय

रसुवा जिल्ला, गोसाइँकुण्ड गाउँपालिका, वडा नं ६ मा पर्ने गणेशकुण्डको बारेमा प्राय मानिसहरूलाई थाहा भएको छैन ।  गोसाइँकुण्डदेखि उत्तर-पश्चिममा अवस्थित गणेश कुण्डको निकास  कुण्ड परिसरबाट झरेको नदेखिए पनि केही तलबाट भने  लाङटाङ, पदमार्गको लामाहोटल (चामडोल) को पारीपट्टि लाङटाङ खोलामा निकास झरेको छ ।

गोसाइँकुण्डबाट करीब ८/९ घण्टा पैदलयात्राको दूरीमा रहेको यस कुण्डमा प्राय तीर्थालुहरू पुग्ने गरेका छैनन् । आवास तथा खानाको अभाव हुने हुनाले पनि यस कुण्डमा तीर्थालुहरूको आवागमन नभएको हो ।  

सत्ययुगमा देवता र दानव मिली समुन्द्र मथनबाट निस्केको हलाहल नामक कालकुट विष पृथ्वीको रक्षार्थ भगवान शिवले निल्नुभयो, तत्‌पश्चात् डाहा भई शान्त हुन निलाद्री पर्वतमा रहेको यस स्थानमा आएर गोसाइँकुण्डलगायतका कुण्ड उत्पत्ति गर्नुभएको धार्मिक कथन रहेको छ ।

सोही समयमा यस गणेश कुण्डको उत्पत्ति भएको विश्वास रहेको छ  । गणेश महादेवको पुत्र भए अनुसार गणेशकुण्ड पनि महादेव कुण्ड वा गोसाइँकुण्डको पुत्रको प्रतिकको रूपमा मानिन्छ ।  

गणेश कुण्ड वरपरका महत्व र आकर्षण

 रमणीय हिमश्रृङ्खला,

विभिन्न अन्य तालहरू,

खहरेको रमणीय दृश्य,

सूर्योदय तथा सूर्यास्तका दृश्य,

कसरी पुग्ने गणेशकुण्ड ?

रसुवा जिल्लामा अवस्थित गोसाइँकुण्डबाट उत्तर-पश्चिमतर्फ रहेको भ्यु प्वाइन्टबाट

रसुवा, चीनसँगको अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारिक नाका जोड्ने रोंगास्थित जीर्ण बनेको मोटरेबल पुल जोखिम साथै दुर्घटना हुन सक्ने सम्भावना लाइ मध्यनजर गर्दै राष्ट्रिय युवा संघ नेपाल गोसाइँकुण्ड गाउँ कमिटिले पहल गरी मर्मत गरको छ । 

पुलमा रहेकाे प्वाल रड, सिमेन्टलगायत सामग्री प्रयाेग गरेर ढलान गरी टालेका छन् । स्याफ्रुबेसी–रसुवागढी खण्डको १६ किलोमिटर सडक चीन सरकारको सहयोगमा निर्माण भएको थियो। पुल २०६६ सालमा निर्माण भएको हो। दैनिक ४र५ सय मालवाहक कन्टेनर गुड्ने पुल जीर्ण बनेसँगै समस्या सिर्जना भएको थियो । 

संचार माध्यममा धेरै आवाज उठाएपनि मर्मत हुन सकेको थिएन । जहाँ राष्ट्रिय युवा संघ  त्यहाँसामाजिक कार्य भन्ने नाराका साथ स्थानीय युवा संघले यस्तो काम गरेको युवा संघ रसुवाका अध्यक्ष कुमार नगरकोटीले बताए । पुलकाे प्वाल टालेपछि त्यहाँ हिड्न तथा सवारी आवागमनमा सहज भएको छ ।  

रसुवा, नेकपा एमाले रसुवाको ९ औं अधिबेशनका लागि निर्वाचन कमिटीले २७ वटै वडामा निर्वाचन अधिकृत खटाएको छ । 

वैशाख २२ गते धुन्चेमा उद्घाटन हुने ९ औं जिल्ला अधिबेशनका लागि वडा कमिटीबाट प्रतिनिधी छनोट गर्नका लागि निर्वाचन अधिकृत तोकेर प्रतिनिधी छनोट बारे छलफल समेत गरेको पार्टी जिल्ला कमिटी उपाध्यक्ष तथा प्रचार प्रसार संयोजक डिल्ली सुवेदीले बताए । 

शनिबार कालिकास्थानमा भएकाे निर्वाचन अधिकृतहरूकाे भेलामा वैशाख १५ गते एकैदिन प्रतिनिधी छनोटका लागि निर्वाचन अधिकृत तोकेर खटाइएको छ उनले भने जिल्लाका पाँचवटै पालिकामा रहेका ३ हजार १ सय ९ जना सदस्यहरुले वडा तह तथा जनवर्गिय संगठनहरूबाट गरी कुल ४ सय जना प्रतिनिधी छानिने छन् । 

भेलामा पार्टी उपसचिव कैसाङनुर्पु तामाङ, जिल्ला नेताहरू उद्दव रिजाल, निर्वाचन कमिटी संयाेजक नारायण देवकाेटालागायत नेताहरूले प्रतिनिधी छनाेटकाे बिधि तथा निर्वाचन प्रक्रिया बारे सहजिकरण गरेका थिए । 

रसुवा, कालिका गाउँपालिका -५ रसुवाको जिवजिवे ग्रामीण अस्पतालमा सञ्चालित निःशुल्क दन्त शिविरमा ५ सय ३५ जनाले सेवा लिएका छन् ।  

कालिका, उत्तरगया र नौकुण्ड गाउँपालिकाका सेवाग्राहीलाई लक्षित गरी शिविर सञ्चालन गरिएको अस्पतालका जनस्वास्थ्य निरीक्षक उत्सव पौडेलले बताए। 

कालिका गाउँपालिकाले ट्रेक एण्ड एक्पिडेशन प्रालि र वर्ल्ड होरिजन एण्ड सेटपको प्राविधिक सहयोगमा शिविर सञ्चालन गरेको हो । 

तीनवटा पालिकाका दाँतको उपचारका लागि जिल्ला बाहिर जानुपर्ने र आर्थिक समस्याका कारण उपचार गराउन कठिन भएकालाई शिविरले फाइदा पुगेको छ । शिविर ०८० वैशाख ४ देखि ७ गतेसम्म सञ्चालन भएकाे थियाे ।

दात भर्ने ५४४, दात निकाल्ने १७८ जना सेवाग्राहीले सेवा लिएकाे र शिविरको लागि आर्थिक तथा प्राबिधिक सहयोग गरेकाे शिविरमा सहभागी रसुवा ट्रेक्स एण्ड एक्पिडेशन प्रालि संचालक बलराम न्यौपानेले बताए ।

कार्यक्रमबाट भैंसीका लागि ५० हजार अनुदान दिने, भैंसी किनेको २ वर्षपछि अर्का सदस्यलाई पहिलो वर्ष पाउनेले ५० हजार रुपैयाँ फिर्ता दिनुपर्ने गाउँपालिका पशु स्वास्थ्य शाखाका प्रमुख सुनबहादुर तामाङले बताए। 

कार्यक्रम अन्तर्गत ५० जना किसानले ५० हजार रुपैयाँ लिएर भैंसी किनेका छन् । अब तत्कालै १० भैंसी र १५ वटा गाईका लागि अनुदान उपलब्ध गराउन लागेको तामाङले बताए। यसपटक भैंसीका लागि ५० हजार रुपैयाँ उपहार पाउनेले २ वर्षमा नयाँ सदस्यलाई सो रकम उपहार फिर्ता गर्नुपर्ने छ। 

गाउँपालिका भरी दूध संकलनको काम चाँढै सुरु हुन लागेको गाउँपालिका पशु स्वास्थ्य शाखा प्रमुख सुनबहादुर तामाङले बताए। संकलित दूधबाट दुग्ध जन्य उत्पादन गरेर बिक्री गर्ने तथा दुग्ध विकास संस्थानमा पठाउने तामाङले बताए। 

सिड्स रसुवामार्रफत हेफरसँगकाे साँझेदारी सुरू भएकाे कार्यक्रमले किसानलाइ दुध उत्दान बढाउन गाइ र भैसी पाल्न र दूध उत्पादन बढाउन प्रयास गरेकाे छ । 

पालिकाले गाउँमा दूध संकलन सुरु गर्ने भएपछि  गाई, भैंसीको संख्या थपेर किसानले दूध उत्पादन गर्न थालेको छन्।

जिल्लाको कालिका, उत्तरगया र नौकुण्ड गाउँपालिकाका सेवाग्राहीलाई लक्षित गरी शिविर सञ्चालन गरिएको अस्पतालका  जनस्वास्थ्य निरीक्षक उत्सव  पौडेलले बताए। 

कालिका गाउँपालिकाले रसुवा ट्रेक एण्ड एक्पिडेशन प्रालि र वर्ल्ड होरिजन एण्ड सेटपको प्राविधिक सहयोगमा शिविर सञ्चालन भएको हो। 

तीन वटा पालिकाका दाँतको उपचारका लागि जिल्ला बाहिर जानुपर्ने र आर्थिक समस्याका कारण उपचार गराउन कठिन भएकालाई शिविरले फाइदा हुने छ। कार्यक्रममा कालिका गाउँपालिका अध्यक्ष हरिकृष्ण देवकोटा, रसुवा ट्रेक एण्ड एक्पिडेशन प्रालिका बलराम न्यौपाने तथा विदेशी दाताहरू तथा चिकित्सकहरू समेत सहभागी थिए । 

रसुवा, नेपाल सरकारका कानून तथा संसदीय ब्यवस्था मन्त्री पदम गिरीले नीति नियममा परिमार्जन गरेर भएपनि पवित्र तीर्थ गोसाइँकुण्ड केबुलकार निर्माणका लागि  आफू सकरात्मक रहेको बताए ।

तेश्रो गोसाइँकुण्ड गाउँपालिका अध्यक्ष कप भलिवलखेल, १२ औं रेडपाण्डा ट्रफि तथा २९  वन्यजन्तु सप्ताहको धुन्चेमा उद्घाटन गर्दै मन्त्री गिरीले पर्यटकीय सम्भावना बोकेको रसुवामा भौतिक पुर्वाधार विकास तथा रसुवागढी नाकाको सुधार गर्न आवश्यक देखेको बताए । 

उनले चार वर्ष अघिदेखि निर्माण सुरूभई अलपत्र पारिरहेको एकीकृत भन्सार कार्यालय भवन र राष्ट्रिय गौरबको आयोजना गल्छी मैलुङ्ग रसुवागढी सडक अलपत्र परेको प्रति तत्काल मन्त्री परिषद्मा राखेर सरकारको ध्यानआकर्शण गराउने बताए  । 

तापोभूमि गोसाइकुण्डको जिल्ला पहिलोपल्ट टेकेर आफुलाइ भाग्यमानी ठानेको बताउदै मन्त्री गिरीले केवुलककारको कार्यविधि पारित गराउन आवश्यक पर्ने बुँदाहरू समयसाक्षेप हुने गरी नीतिमा संशोधन गर्न आफू तयार रहेको बताए । 

कानून मन्त्री गिरीले नेपाल चीन सिमानाको रसुवागढी क्षेत्रको भ्रमण गरेका छन् ।   गोसाइँकुण्ड गाउँपालिका अध्यक्ष कैसाङनुर्पु तामाङको जिल्ला समन्वय प्रमुख अशोककुमार घिमिरेले गल्छी मैलुङ सडक अलपत्र भएकाेले  छिटो सुधारका लागि सदनमा आवाज उठाई दिन र निकुञ्जको पुरानो कानून समय सापेक्ष संशाेधन  गराई सवैखाले विकास निर्माणमा सहजिकरण गर्ने कानून परिमार्जन गरिदिन अनुरोध गरे । 

संविधान सभाका सदस्य छोवाङतेन्जिङ तामाङले कानून मन्त्री प्रमुख अतिथिको रूपमा रसुवाले पाउँदा जैविक बिबिधता संरक्षण र निकुञ्जबासी वीच हुने विकास निर्माण कार्य छिटो छिटो अगाडि बढ्ने कानून तर्जुमा हुनेमा आशावादी रहेको बताए । 

रसुवा नागरिक समाजका अध्यक्ष बाबुलाल तामाङले  मन्त्रीको  रसुवा भ्रमणले  धुञ्चे -गोसाइँकुण्ड केवुलकार  निर्माणमा  सहज हुने र रसुवावासीको भविश्य उज्जलहुनेमा आम नागरिक उत्साहित भएको बताए । 

३ दिनसम्म चल्ने भलिबल खेलमा १५ टिमले भाग लिने भएका छन् । 

नेपाल चीन सिमानाको रसुवागढी नाका हुँदै बग्ने भोटेकोसी नदीको पानी उपयोग गरी निर्माण गरिरहेको आयोजनाको काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ। आयोजना गोसाइँकुण्ड गाउँपालिका–१ थुमन र २ टिमुरेको भू-भागमा पर्दछ। आयोजनाको हालको अवस्थाको लागत ब्याजबाहेक १८ अर्ब ४७ करोड रुपैयाँको हाराहारीमा खर्च हुने भएको छ। १११ मेगावाटको रसुवागढी जलविद्युत् आयोजनाको विद्युत् उत्पादन गर्ने मुख्य उपकरण टर्वाइनको परीक्षण कार्य अन्तिम चरणमा पुगेको छ। 

स्वदेशी पुँजी तथा प्राविधिकको सक्रियतामा सन् २०१३ देखि निर्माण सुरु गरिएको उक्त जलविद्युत् आयोजनाका सुरुङलगायत सबै संरचना सफलतापूर्वक परीक्षणपश्चात् विद्युत् उत्पादन गर्ने उपकरण रनर घुमाई परीक्षण कार्य अन्तिम चरणमा पुगेको हो। तीनवटा युनिटमध्ये दुईको सफल परीक्षण सम्पन्न भइसकेको र बाँकी एकको परीक्षण कार्य अन्तिम चरणमा पुगेको बताइएको छ।

जलविद्युत् आयोजनाका प्रमुख सत्यराम ज्याख्वाकाले हाइड्रोपावरबाट वार्षिक रूपमा ६१ करोड ३८ लाख ६० हजार युनिट विद्युत् उत्पादन हुने बताए। उत्पादित विद्युत् नेपाल विद्युत् प्राधिकरणलाई बिक्री गर्दा वर्षायाममा ४ रुपैयाँ ८० पैसा र हिउँदको याममा ८ रुपैयाँ ४० पैसा प्रतियुनिट प्राप्त हुनेछ।

निर्माण गर्नुपर्ने सम्पूर्ण संरचना पूरा भइसकेकाले टावर निर्माण सम्पन्न हुनासाथ रसुवागढीको विद्युत् राष्ट्रिय प्रसारण लाइनमा लैजाने तयारी भइसकेको प्राविधिकले बताएका छन्।

आयोजनाको बाँधस्थलको सफल परीक्षण पछि बालुवा थिग्राउने, पोखरी, सुरुङ, पेनस्टक तथा अन्य उपकरणको प्राविधिक परीक्षण भएको रसुवागढी जलविद्युत् कम्पनीका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत छवि गैरेले जानकारी दिए।

चिलिमे जलविद्युत् आयोजनाको सफल उत्पादनपछि सहायक कम्पनीको रूपमा रसुवागढी आयोजना सुरु भएको हो। २०८० माघ ५ अघि नै पानी भरेर बाँधको सफल परीक्षण गरी सुरुङ, विद्युत्गृह भूमिगत सुरुङहरू, तथा विभिन्न उपकरण परीक्षण भइरहेको छ। कम्पनीका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत गैरे भन्छन्, ‘परीक्षणकै लागि अहिले निरन्तर पानी पठाउने काम भइरहेको छ, वैशाख भित्र उत्पादन थाल्नेछौं।’

आयोजनाबाट २०८० असारमै विद्युत् उत्पादन गर्ने लक्ष्य लिए पनि अमेरिकी डलरभन्दा नेपाली रुपैयाँ कमजोर हुँदै जानुलगायत काबु बाहिरको परिस्थितिले गर्दा समयावधि थप भएसँगै संशोधित लागत ९निर्माण अवधिको ब्याज रकमबाहेक० १८ अर्ब ४७ करोड रुपैयाँ लाग्ने देखिएको प्रमुख गैरेले बताए। वार्षिक ६१ करोड ३८ लाख ७५ हजार युनिट विद्युत् शक्ति उत्पादन भई यस कम्पनीलाई वार्षिक ३ अर्ब २५ करोड रुपैयाँ आम्दानी हुनेछ।

कार्यक्रममा जल तथा मौसम विज्ञान विभागले गर्ने मनसुन बुलेटिन सातदिने, तीन दिने र विशेष मौसम तथा बाढीको बुलेटिनमा रही अभ्यास गरिएको थियो । उत्तरगया गाउँपालिकाको उच्च जोखिममा रहेका स्थानलगायत सम्पूर्ण स्थानमा सूचना प्रवाहको विषयमा स्थानीय विपत् व्यवस्थापन समिति, वडा तथा सामुदायिक विपत् व्यवस्थापन समिति, स्वयम्सेवक, युवा क्लब, आमा समूह, रेडक्रसलगायतका सरोकारवालालाई कसरी विपतपुर्व र विपत्पश्चात् परिचालन गर्न सकिन्छ र गर्ने गरिन्छ भन्नेबारेमा अभ्यास भएको थियो । 

विशेष जानकारी दिन र उत्तरगया गाउँपालिकाले तयारी गरेको विपत् पूर्वकार्य तथा प्रतिकार्य योजनाको मूल्याङ्कन गर्न, यस घटना अभ्यासबाट अवगत भएका कमी तथा सुधार्नुपर्ने कुरालाई आगामी आउने वर्षको योजनामा समावेश गर्न सहयोग पुग्ने बताइएको छ । 

मानिसमा सतर्कता कसरी अपनाउने, विपद्काे समयमा गर्नुहुने नहुने कार्यबारेमा जानकारी दिने साथै विपत्को समयमा जनप्रतिनिधिले खेल्नुपर्ने भूमिका, विषय क्षेत्रका कर्मचारी, सुरक्षा निकाय, सामुदायिक विपत् व्यवस्थापन समिति, रेडक्रस, युवा क्लब, आमा समूह, स्थानीयलगायत सम्पूर्ण सरोकारवालाले आ–आफ्नो ठाउँमा खेल्नुपर्ने भूमिकाबारे जानकारी गराइएको थियो । 

यस्तै, वडा नम्बर २ डाँडागाउँमा गरिएको कृत्रिम घटना अभ्यासमा जोखिममा रहेको लाम्चेढुङ्गा क्षेत्रका जोखिममा रहेका २१ परिवारलाई स्थानान्तरण, सवारी दुर्घटनाका घाइतेको उद्धार साथै प्राथमिक उपचार गरी अस्पतालसम्म लैजानेलगायतका अभ्याससमेत गरिएको थियो ।

उत्तरगया गाउँपालिका- ५ नौबिसे नयाँ बस्तीका पहिरोबाट जोखिममा रहेका १७ परिवारलाई पनि स्थानान्तरण साथै स्थानान्तरणपश्चात् अस्थायी बसोवासको प्रबन्ध साथै राहत समेत वितरण गरेको थियो । सोही क्षेत्रमा एक कुखुरा खोरमा भएको आगलागीको नियन्त्रण गरिएको थियो । अभ्यास कार्यक्रमका अनुभव साथै कार्यक्रमबारे चर्चा गर्दै गाउँपालिका अध्यक्ष माधवप्रसाद अर्यालले समापन गरेका थिए । 

कार्यक्रम गाउँपालिका उपाध्यक्ष चमेली गुरुङ, सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी गंगालाल योगी, प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत दीपकप्रसाद अधिकारी, वडाध्यक्षलगायत स्थानीयलगायत सरोकारवालाको उपस्थितिमा सम्पन्न भएको हो ।

नयाँ वर्ष २०८१ सालको अवसरमा आयोजित तेश्रो जूनतारा कपमा रसुवा खुल्ला पुरुष भलिबल प्रतियोगिता तथा स्थानीय गायन प्रतियोगिता साथै बृहत सांस्कृतिक कार्यक्रम हुने भएको छ ।

प्रतियगितामा भलिबल तर्फबाट १३ टीम सहभागी  छन् ।  प्रथम हुनेलाई रू.८१,१११ ट्रफी, मेडल र प्रमापत्र क्रमशः दोश्रो हुनेलाई रू. ४१, १११ ट्रफी, मेडल र प्रमाणपत्र र तेश्रो हुने टीम खेलाडीहरूलाई रू .२१,१११ ट्रफी, मेडल र प्रमाणपत्र पुरस्कार प्रदान गरिने जनाइएकाे छ । 

साथै बृहत सांस्कृतिक सांझमा राष्ट्रिय स्तरको कलाकार हरू, गायक विशाल कल्तान , गायिका जितु लोप्चन, गायक सुमन घले साथै मिस तामाङ २०८० तेश्रो रनर अप पेमा डोल्मा छेकपलको विशेष प्रस्तुती पनि रहने छ।

गोसाँकुण्ड गाउँपालिका- ५ स्याफ्रुबेंशी स्वास्थ्य चौकी अन्तर्ग‌तका महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविका, ठूलोस्याफ्रु सामुदायिक स्वास्थ्य ईकाइ र स्याफ्रुबेशी स्वास्थ्य चौकीलाइ गोसाईकुण्ड गाउँपालिका स्वास्थ्य शाखाबाट प्राप्त मोवाइल सेट स्वास्थ्य संस्था ब्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष तथा वडा अध्यक्ष दावा मिङमार तामाङले एक कार्यक्रमका बीच बितरण गरेका हुन् ।

माेवाइल सेट बितरण भएपछि नियमित काम गर्न सजिलाे हुने महिला सामुदायिक स्वास्थ्य स्वयंसेविकाहरू बताउँछन् ।

अस्पतालका जनस्वास्थ्य निरीक्षक उत्सव पौडेलका अनुसार डेन्टल क्याम्प एन्ड कम्युनिकेबल डिजिज स्क्रिनिङलगायत पोर्टेबल डेन्टल एक्सरे आरभपजी विथ ल्यापटप, २० केभिए क्षमताको जेनेरेटर, एइडीलगायतका सामग्री एसोसिएसनका अध्यक्ष डाक्टर सञ्जीव नेपालीले हस्तान्तरण गरेका हुन् । 

अस्पतालमा गुणस्तरीय सेवा प्रवाहका लागि नेप्लिज डाक्टर एसोसिएसन युकेले अस्पताललाई विभिन्न सामग्री वितरण गरेको वडाध्यक्ष सन्दीप पौडेलले जानकारी दिए । उक्त अस्पतालबाट जिल्लाको उत्तरगया, नौकुण्ड र कालिका गाउँपालिकाभित्रका गरिब र अतिविपन्न परिवारले सहज रूपमा सेवा पाउनेछन् । सो अवसरमा दाँतको उपचारबाट एक सय ४६ जनाले सेवा लिएका थिए । 

गाउँपालिका अध्यक्ष कैसाङनुर्पु तामाङको नेतृत्वको टोलीले रक्षामन्त्री हरिप्रसाद उप्रेती र सचिव किरणराज शर्मालाई ज्ञापनपत्र बुझाउँदै २४ सै घण्टा सवारीसाधन सञ्चालन हुने वातावरण बनाइदिन आग्रह गरेको छ ।

निकुञ्जको कार्यक्षेत्रभित्र पर्ने यी दुईवटा सडक विगतदेखि नै राती ६ घण्टा बन्द हुँदै आइरहेका छन् । उक्त दुवै सडक २४सै घण्टा सञ्चालन गर्न गोसाइँकुण्ड गाउँपालिकाको तर्फबाट मंगलबार रक्षामन्त्रीलाई ज्ञापनपत्र बुझाइएको छ ।

गाउँपालिका अध्यक्ष कैसाङनुर्पु तामाङको नेतृत्वको टोलीले रक्षामन्त्री हरिप्रसाद उप्रेती र सचिव किरणराज शर्मालाई ज्ञापनपत्र बुझाउँदै २४ सै घण्टा सवारीसाधन सञ्चालन हुने वातावरण बनाइदिन आग्रह गरेको छ । निकुञ्जको सुरक्षार्थ तैनाथ नेपाली सेनाको सुरक्षा पोस्टले यी दुई खण्डको सडकमा ११ बजेदेखि बिहान ५ बजेसम्म सवारीसाधन सञ्चालन र स्थानीयलाई आवत–जावतमा रोक लगाउँदै आएको छ । 

पासाङल्हामु राजमार्ग र बेत्रावती–मैलुङ–स्याफ्रुबेँसी–रसुवागढी सडकखण्डमा २४सै घण्टा सबै प्रकारको सवारीसाधन आवत–जावतको व्यवस्था नभएको, सुरक्षा चेक पोस्टको सङ्ख्या बढीमा तीन स्थानमा मात्रै हुनुपर्ने र एकीकृत रूपमा चेकजाँचको व्यवस्था मिलाई समाधान गरिदिन ज्ञापनपत्रमार्फत माग गरिएको अध्यक्ष तामाङले जानकारी दिए । 

बेत्रावतीदेखि रसुवागढी नाकासम्म करिब १५ वटा सुरक्षा चेकजाँच भएकाले समस्या भएको र एम्बुलेन्स तथा आपत्कालीन समयमा सुरक्षा निकायलाई सूचनापश्चात् मात्रै अनुमति पाउने गरेको उनले बताए । रातिको समयमा सडकमार्ग बन्द हुँदा चीनबाट आयतीत सामान भन्सार चेकजाँचपछि ६ घण्टा रोकिनुपर्दा व्यवसायीलाई लागत र समय बढी लाग्ने गरेको छ ।

गोसाइँकुण्डको यात्रा गर्ने क्रममा कालिकामाईको दर्शन गर्नाले यात्रा सहज हुने र गोसाइँकुण्डबाट फर्कंदा कुण्डको जल कालिका मन्दिरमा चढाउँदा कालिका प्रसन्न भई भक्तजनले मागेको वरदान पाउने र दुःख–कष्ट नाश हुने विश्वास छ । 

कालिकामाई मन्दिर रसुवाको दक्षिणी भेगको कालिका गाउँपालिका–२ स्थित कालिका बजारनजिकै रहेको धार्मिक तथा पर्यटकीय गन्तव्य हो । यसलाइ धैबुङ कालिका पनि भन्दछन् । यहाँ बोका, कुखुरा, हाँस बलि दिने चलन पनि छ । मागेका कुरा पूरा हुने जनविश्वास रहिआएको छ । मन्दिरमा बडादसैँ तथा मुख्य चाडहरू र शनिबार धेरै भक्तजन पूजाआजा गर्न आउँछन् । 

गोसाइँकुण्डको यात्रा गर्ने क्रममा कालिकामाईको दर्शन गर्नाले यात्रा सहज हुने र गोसाइँकुण्डबाट फर्कंदा कुण्डको जल कालिका मन्दिरमा चढाउँदा कालिका प्रसन्न भई भक्तजनले मागेको वरदान पाउने र दुःख–कष्ट नाश हुने विश्वास छ । कालिका मन्दिर काठमाडौँबाट ९३ किलोमिटर सवारीसाधनको यात्रापछि पुग्न सकिन्छ । कालिका मन्दिर काठमाडौँबाट तीन वटा बाटो भएर पुग्न सकिन्छ कलंकी–नागढुङ्गा–गल्छी, टोखा–छहरे–सडक र बालाजु–माछापोखरी–ककनीको बाटो हुँदै पनि पुग्न सकिन्छ । 

मन्दिर रहेको स्थानबाट हेर्दा चाँदीझै टल्किने गणेश हिमाल र सातधारे हिमालको दृश्य,  ककनी, रानीपौवा, शिवपुरी, नुवाकोट, हिमालदेखि पहाड तथा समथर फाँटको दृश्यावलोकन गर्न सकिन्छ । 

विसं १८११ मा नेपाल–तिब्बतबिच युद्धका क्रममा तिब्बती सेनाले मन्दिरलगायतका क्षेत्र विजय प्राप्त गरेर मन्दिरमा बास बसे । विजयोत्सव मनाउँदै मन्दिरमा यत्रतत्र गाई काटेर भोज गरे । उनीहरूको कूकृत्यले देवी क्रूद्ध भई हावाहुरी, चट्याङसहित असिनापानीले तिब्बती सेना धेरै जनाको मृत्यु भई ठुलो क्षति भएको थियो । जसका कारण तिब्बती सेना त्रिशूलीमा होमिन पुगेको बुढापाकाको भनाइ छ । 

गाेरखापत्र अनलाइन र २०८० माघकाे मुना मासिक पत्रिकाबाट साभार 

उत्तरगया गाउँपालिका–३ का वडा अध्यक्ष लालबहादुर लामा तामाङ, सामुदायिक वन उपभोक्ता महासंघका केन्द्रीय कोषाध्यक्ष शान्ता न्यौपाने र दिगो वन विकास संयोजक अर्जुन चापागाईंले संयुक्त रुपमा ३ वटा वन कार्ययोजना हस्तान्तरण गर्नुभएको हो ।

महासंघको सहयोगमा तयार भएको तथा डिभिजन वन कार्यालय रसुवाले प्रमाणीकरण गरेको गणेशढुङ्गा सामुदायिक वनका अध्यक्ष नरबहादुर गुरुङ, कोरेलीगौथली सामुदायिक वनका अध्यक्ष सिंगबहादुर तामाङ र छागाटुप्पा सामुदायिक वन उपभोक्ता समूहका बहादुर तामाङलाई संयुक्त रुपमा वन कार्ययोजना हस्तान्तरण गर्नुभएको हो ।

हस्तान्तरित कार्ययोजना बुझ्दै छागाटुप्पा सामुदायिक वन उपभोक्ता समूहका अध्यक्ष बहादुर तामाङले जीवनभर आफुले जतन साथ हुर्काएको वनको अब नेतृत्व हस्तान्तरण गर्ने बताउनुभयो । ‘विधान संशोधन तथा कार्ययोजना नवीकरण भयो अब नेतृत्व हस्तान्तरण गर्छु ।’ उहाँले भन्नुभयो ।

कार्ययोजना हस्तान्तरणपछि भएको अन्तक्रियामा सरस्वती आधारभुत विद्यालयका प्रधानाध्यापक भक्तबहादुर गुरुङले समुदायकै सहभागीतामा बनेको भएपनि कार्ययोजना सबैले राम्ररी पढ्नु पर्ने बताउनुभयो ।

वडा अध्यक्ष लामाले सामुदायिक वन उपभोक्ता महासंघले बाँकी रहेका म्याद सकिएका अरु वन समुहको पनि कार्ययोजना निर्माणमा सहयोग गरिदिन अनुरोध गर्नुभयो ।

प्रमुख अतिथी केन्द्रीय कोषाध्यक्ष न्यौपानेले उपभोक्ता समूहको छाता संगठन भएको नाताले महासंघले स्थानीयको अधिकारका बारे पैरवी तथा आन्दोलन गर्दै आएको बताउनुभयो ।

दिगो वन विकास कार्यक्रम संयोजक चापागाईंले महासंघले देशभरका १२७ वटा स्थानीय तहका केही सामुदायिक वनमा सानो सहयोग गरेको बताउँदै सामुदायिक वन संरक्षणमा स्थानीय समुदायको ठूलो भूमिका रहेको र दिगो वन व्यवस्थापन तथा वनमा आधारित आयआर्जन मुलक काममा ध्यान दिनुपर्ने बताउनुभयो ।